Układ odpornościowy - najważniejszy element

#zdrowie #odporność #sars #covid #coronavirus #koronawirus #nauka #obrona #ochrona #mechanizmyobronne #człowiek

Już ponad miesiąc minął od kiedy wirus SARS-CoV2 stał się elementem naszego życia. Jak w każdym poście chcę przypomnieć, że ogromna większość ludzi zakażonych jest tylko nosicielami, czyli mimo, iż go przenosi, nawet nie zdaje sobie z tego sprawy, kolejna duża grupa ludzi przechodzi chorobę w sposób łagodny a tylko niewielka grupa ma do czynienia z ciężkim stadium choroby kończącym się w naprawdę nielicznych przypadkach śmiercią.

Jak wielkie są to grupy nikt nie wie, bo z tego co zauważyłem nikt obecnie na świecie nie jest zainteresowany określeniem liczbowym i procentowym w/w grup. Co powoduje, że możemy znaleźć się w jednej z nich? Odpowiedź jest banalnie prosta, sprawność naszego układu odpornościowego, to właśnie on zadecyduje czy będziecie nosicielami, lekko chorymi czy niestety znajdziecie się w grupie ciężko chorych a może w ogóle Was infekcja ominie. Niestety obecnie media wbijają nam do głów przekaz zgodnie z którym jesteśmy jak gdyby sterylnymi organizmami, niezwykle podatnymi na infekcję. A to nie jest nawet nieprawda, to jest ewidentne kłamstwo.

Dzisiaj chciałbym się zająć naszymi naturalnymi barierami ochronnymi. Bo ważne jest to, żebyście zrozumieli, że nie jesteśmy bezbronni w walce z chorobami. Od samego początku naszego istnienia jako gatunku ludzkiego mieliśmy, mamy i będziemy mieli do czynienia z różnymi wirusami i bakteriami, i natura doskonale nas przygotowała do obrony przeciwko nim.

Do niedawna uważano, że mamy trzy bariery obronne przeciwko infekcjom, obecnie już wiemy, że są cztery wielkie mury, które musi każdy wirus przebyć aby doprowadzić do infekcji.

Są to bariera fizyczna i chemiczna, odporność wrodzona, odporność nabyta i nowa bariera, o której wiemy od niedawna czyli odpowiedź wewnętrzna komórki. Bariera fizyczna jest jakby pierwszą linią obrony przed infekcją. Składa się na nią skóra lub nabłonek jelit i dróg moczowych. Barierą fizyczną jest również śluzówka wyścielająca drogi oddechowe. Do pierwszej linii obrony należą również bariery chemiczne do których należy obecny w żołądku, sok żołądkowy. Te bariery w większości przypadków są niezwykle skuteczne, tym bardziej, że posiadają cechy umożliwiające dostosowanie się do ponawiających infekcji. I dla wielu wirusów stanowią mur nie do przebycia.

Drugą linią obrony jest odporność wrodzona. Ta linia obrony ma bardzo szybkie działanie, umożliwia rozpoznanie cząsteczek patogenu na powierzchni wirusa jako nieswoich. W jej ramach uaktywniają się cytokiny, makrofagi, fagocyty oraz naturalni zabójcy. Ta linia nie adaptuje się do rozpoznawania nowych patogenów. Istotnym jej elementem są defensyny, małe białka wydzielane przez komórki układu oddechowego oraz pokarmowego. Blokują one możliwość przenikania wirusów poprzez błony komórkowe tworząc wiązania krzyżowe między powierzchniowymi białkami komórkowymi. Innym elementem obrony są cytokiny a w szczególności interferony. Powodują one powstanie stanu przeciwwirusowego w wyniku którego następuje ograniczenie syntezy białek lub programowana śmierć komórki. Innym elementem odporność wrodzonej jest fagocytoza, przeprowadzana przez makrofagi, które wchłaniają wirusy. Naturalni zabójcy NK z kolei niszczą błony komórkowe i usuwają zakażone komórki.

Jako trzecia linia obrony włącza się odporność nabyta działająca dwutorowo: jako odpowiedź humoralna, w jej ramach następuje synteza przeciwciał w limfocytach typu B oraz jako odpowiedź komórkowa w ramach której aktywują się limfocyty typu T. Jego kośćcem jest układ limfatyczny. Przeciwciała wydzielane przez limfocyty typu B wiążą się z obcymi białkami i w ten sposób neutralizują wirusy. Kluczową rolę w prawidłowym funkcjonowaniu układu odpornościowego pełnią glikozylowane białka zgodności tkankowej MHC. Ich aktywność sprawia, że tylko komórki prezentujące antygen (makrofagi, komórki dendrytyczne) z tego samego organizmu mogą prezentować antygen odpowiednim limfocytom w węzłach chłonnych. Są dwa szlaki za pośrednictwem których działają te białka. MHC-I obejmuje aktywację limfocytów T, które wiążą się z obcą komórką powodując jej rozpad. Szlak MHC-II aktywuje pomocnicze limfocyty T. Kolejną obroną są immunoglobuliny IgG, IgM, IgA, IgD oraz IgE. Wirus może być zneutralizowany przez przeciwciała na wiele sposób. Może zostać wchłonięty do wnętrza fagocytów, drugim sposobem może być indukowana przez komórki NK (naturalnych zabójców) cytotoksyczność, trzecim to wzmocnienie aktywności przeciwciał, czwarty w którym uczestniczą immunoglobuliny to powstanie reakcji zapalnej i rekrutacja fagocytów. Immunoglobuliny IgM i IgG występują we krwi, IgA w przewodzie pokarmowym, IgD we krwi w niskim stężeniu. IgG neutralizujące wirusa bezpośrednio są obecne w organizmie po zakażeniu do końca życia.

I nawet jeśli wirusom uda się przejść te trzy linie obrony i wniknąć do komórki to czeka je kolejna walka o przejęcie nad nimi kontroli ponieważ komórki zostały zaopatrzone w molekularne mechanizmy obrony przeciwwirusowej. Najważniejsze z nich to epigenetyczne wyciszanie, interferencja RNA oraz deaminacja cytozyny. Wyciszanie epigenetyczne zachodzi w komórce przy pomocy ciałek PML, stanowią one w komórce pierwszą linię obrony. Dzięki nim zostaje zablokowane powielanie materiału genetycznego wirusa. Poza wyciszaniem epigenetycznym białka PML uniemożliwiają wirusom wydostanie się z jądra komórkowego. Białka PML hamują infekcje związane z adenowirusami, parwowirusami, wirusami brodawczaka oraz wirusami CMV. Drugim mechanizmem przeciwwirusowej odpowiedzi komórki jest mechanizm interferencji RNA. Zwalcza on infekcję poprzez ekspresję miRNA (mikroRNA), które w wyniku przyłączania do RNA wirusowego prowadzą do jego degradacji i blokują jego replikację. Czyli wirus nie jest w stanie się namnażać. Trzecim komórkowym mechanizmem obronnym jest edytowanie genomowe i deaminacja cytozyny. Edytowanie genomowe jest modyfikacją nukleotydów w kwasach nukleinowych. Ostatnio wiele badań wykazuje znaczenie enzymów ADAR w odpowiedzi na infekcję wirusową. Enzymy te mają aktywność deaminacji adenozyny. Enzymy te działają zarówno w jądrze komórkowym jak i w cytoplazmie. W trakcie infekcji enzym może zmieniać wirusowy RNA wpływając na przebieg infekcji lub edytować komórkowy RNA, wpływając na białka komórkowe uczestniczące w odpowiedzi antywirusowej.

Jak więc widzicie układ odpornościowy jest najbardziej istotnym elementem obrony przed wirusami, to on Nas chroni. Nasza ewolucja trwała miliony lat, w jej czasie zetknęliśmy się z niezliczoną liczbą patogenów, przez cały ten okres naszą obroną nie były ani maseczki ani rękawiczki lecz jedynie nasz układ odpornościowy. Dlatego, szczególnie teraz jest tak istotne aby zadbać o jego prawidłowe funkcjonowanie, niestety nie jesteśmy w stanie tego zrobić w oparciu jedynie o żywność dlatego moim zdaniem odpowiednia suplementacja jest niezbędna aby zaspokoić wszelkie niedobory. Niedawno opisywałem rolę cynku, w kolejnych postach zajmę się innymi niezbędnymi mikroskładnikami.

Wirusologia. Red. A. Goździcka-Józefiak. PWN 2019.

O Autorze: dr Dariusz Zdebel - dietetyk, trener personalny, trener przygotowania motorycznego i trener sportów walki.